Spis treści |
---|
Plonotwórczy duet rzepak – biostymulator |
Strona 2 |
Wszystkie strony |
Strona 1 z 2

Wiążę się to bezpośrednio nie tylko ze stałym doskonaleniem poszczególnych elementów agrotechniki tego gatunku, ale także z przeciwdziałaniem lub ograniczaniem występowania różnego rodzaju czynników stresowych. W ostatnich latach obserwuje się, między innymi, stałe nasilanie się niekorzystnych zjawisk pogodowych (przymrozków, opadów śniegu, uszkodzeń gradowych, suszy, ulewnych deszczy) szczególnie podczas wiosenno-letniego okresu wegetacyjnego roślin, co skłania producentów rolnych do poszukiwania nowych rozwiązań ułatwiających roślinom regenerację po wystąpieniu czynników stresowych, a także polepszających ilość i jakość uzyskanych plonów.
O aktualności tych zagadnień świadczy dobitnie diametralnie odmienny przebieg warunków wilgotnościowo-termicznych w różnych rejonach Polski w okresach siewów i jesiennego rozwoju rzepaku w 2011 roku. To właśnie przezimowanie rzepaku ozimego i jego dalszy prawidłowy wiosenny rozwój w znacznym stopniu zależą od jesiennego pokroju roślin. Rośliny rzepaku rokujące dobre przezimowanie powinny wytworzyć podczas jesiennej wegetacji krępą rozetę złożoną z 8-9 ciemnozielonych liści osadzonych na krótkiej, zwartej łodyżce, której pąk wierzchołkowy nie powinien być wyniesiony ponad 30 mm, posiadać szyjkę korzeniową o średnicy minimum 4,5-5,0 mm, wytworzyć system korzeniowy długości 15-20 cm oraz nagromadzić w części nadziemnej około 1,5 g suchej masy [OJCZYK, BUDZYŃSKI 1994]. Takimi, a nawet wielokroć korzystniejszymi, cechami morfologicznymi charakteryzują się obecnie rośliny rzepaku zasiane w optymalnym terminie agrotechnicznym na polach w województwach np. dolnośląskim czy opolskim, których wegetacja jesienna praktycznie rozciągnęła się aż do I dekady stycznia 2012, przy jednoczesnym braku typowej fazy spoczynku zimowego. Niestety brak tego typowego spoczynku zimowego może przy zmiennych warunkach pogodowych skutkować znacznymi uszkodzeniami roślin na wiosnę, mimo że w tych rejonach producenci rzepaku stosowali często jesienią fungicydy o charakterze regulatorów wzrostu, mające zapobiec nadmiernemu wzrostowi rzepaku. Z odmienną sytuacją mamy do czynienia obserwując przebieg kiełkowania, wschodów i jesiennego rozwoju rzepaku w warunkach bardzo silnych niedoborów wilgoci w 2011 roku w rejonach województw lubelskiego i podkarpackiego, gdzie warunki stresu wodnego doprowadziły, we wczesnych fazach rozwojowych roślin, do znacznych ubytków, co skutkuje mniejszą od zakładanej obsadą roślin na jednostce powierzchni. W chwili obecnej jednym z głównych czynników warunkujących poziom przyszłych plonów rzepaku pod zbiory 2012 roku jest i będzie dalszy przebieg warunków pogodowych, a co się z tym wiąże potencjalne występowanie różnego rodzaju stresów podczas wegetacji roślin.
W tego typu sytuacjach producenci rzepaku coraz częściej sięgają po biostymulatory, którymi zainteresowanie systematycznie wzrasta zarówno wśród samych rolników, jak również naukowców starających się jak najdokładniej poznać mechanizmy ich działania i wpływ na rozwój oraz plonowanie roślin.
Na prężnie rozwijającym się, szczególnie na przestrzeni ostatnich lat, rynku biostymulatorów w Polsce wiodącą rolę odgrywa preparat Asahi SL japońskiej firmy ASAHI Chemical Mfg. Co. Ltd., Japonia, znany także w innych krajach europejskich pod nazwą handlową Atonik, czy w USA jako Chaperone. Synteza energii w postaci adenozynotrifosforanu (ATP) i jej transport w roślinie rzepaku wspomagane są przez substancje aktywne biostymulatora, do których należą: para-nitrofenolan sodu (4-nitrofenol w postaci soli sodowej PNP – 0,3%), orto-nitrofenolan sodu (2-nitrofenol w postaci soli sodowej ONP – 0,2%) oraz 5-nitroguajakolan sodu (2-metoksy-5-nitrofenol w postaci soli sodowej 5NG – 0,1%). Dzięki temu szybsza jest reakcja rośliny na stres, a co jest z tym związane następuje szybsze uruchomienie naturalnych mechanizmów obronnych. Łatwiejsze znoszenie stresów przez roślinę sprzyja większej zdrowotności rzepaku i bujniejszemu wzrostowi, co w konsekwencji skutkuje zwiększeniem plonów i poprawą ich jakości (zwiększenie zawartości tłuszczu). W Polsce Asahi SL oferowany jest na rynku od 1997 roku i znajduje szczególne uznanie właśnie u plantatorów rzepaku ozimego [SŁOWIŃSKI 2008].
Ze względów ekonomiczno-organizacyjnych, aplikacja Asahi SL na plantacjach rzepaku nie powinna być przeprowadzana w formie pojedynczego - jednoskładnikowego zabiegu, lecz łączona przykładowo z dokarmianiem dolistnym roślin mikroskładnikami lub ochroną insektycydową przeciwko występującym szkodnikom. Bardzo wysokie LD50 preparatu (ponad 5000 mg·kg-1) wskazuje na niską toksyczność substancji aktywnych wchodzących w skład produktu, a w związku z tym biostymulator nie ma wyznaczonego okresu karencji. Ponadto Asahi SL jest bezpieczny podczas przygotowywania cieczy roboczej oraz w czasie wykonywania samego zabiegu oprysku przez operatora, gdyż nie powoduje drażnienia, nie jest uczulający, mutagenny czy kancerogenny. W klasyfikacji Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu został pozycjonowany jako środek mało szkodliwy dla ludzi – klasa IV, praktycznie nie szkodliwy dla pszczół – klasa IV, praktycznie nie szkodliwy dla ryb – klasa IV, praktycznie nie szkodliwy dla glonów i rozwielitek – klasa IV. Okres półtrwania preparatu wynosi od 1 do 7 godzin, co sprawia, że nie ma niebezpieczeństwa stwierdzenia obecności pozostałości środka w produktach rolniczych, nawet w przypadku aplikacji bezpośrednio przed zbiorem.
Działanie plonochronne biostymulatora Asahi SL zależy w dużej mierze od intensywności wystąpienia czynnika stresowego i ogólnej kondycji roślin. W warunkach stresowych substancje aktywne preparatu wspomagają roślinę w zwalczaniu oznak stresu i adaptacji do zaistniałych warunków. Wyraźne działanie preparatu na rośliny utrzymuje się przez około 2 tygodnie po zastosowaniu [BABUŠKA 2004; HARASIMOWICZ-HERMANN, BOROWSKA 2006].
Cechami charakterystycznymi i bezpośrednio udowodnionymi naukowo efektami działania Asahi SL w roślinie są:
- aktywne związki biostymulatora, które po wniknięciu do rośliny są bardzo szybko metabolizowane do naturalnie występujących w nich składników i pełnią podobne funkcje fizjologiczne [STUTTE, CLARK 1990],
- większa ilość energii dostępna dla rośliny – źródłem energii w komórkach roślinnych jest reakcja chemiczna zachodząca w mitochondriach (hydroliza adenozynotrifosforanu - ATP do adenozynodifosforanu - ADP). Obecność Asahi SL powoduje, że reakcja ta przebiega łatwiej, a energia powstaje w większej ilości. Więcej uwolnionej energii oznacza z kolei bardziej efektywną stymulację rośliny [DEVI 2003],
- stabilizacja produktów reakcji biochemicznych – składniki Asahi SL biorą udział w powstawaniu lignin wyścielających ściany komórkowe. Dzięki czemu zarówno komórki, jak i całe rośliny są w mniejszym stopniu narażone na niesprzyjające warunki zewnętrzne [BABUŠKA 2004],
- bardziej efektywna regulacja hormonalna – po zastosowaniu Asahi SL wzrasta poziom hormonów roślinnych (auksyn) i ich receptorów. Wyższy poziom hormonów roślinnych i ich receptorów oznacza efektywniejsze przekazywanie bodźców w roślinie [GAWROŃSKA 2008],
- zwiększenie szybkości przepływu różnych aktywnych związków zarówno w obrębie samej komórki jak i po między poszczególnymi tkankami roślin [GUO i OOSTERHUIS 1993; KUDREV 1969],
- poprawienie sprawności aparatu fotosyntetycznego, co ma pozytywny wpływ na zwiększenie akumulacji biomasy roślin [GAWROŃSKA 2008],
- zmiany w procesach fizjologicznych i biochemicznych roślin jako konsekwencja zmian w profilu ekspresji genów, na skutek aplikacji Asahi SL [GAWROŃSKA 2008].