Szybki rozwój technologiczny jest dzisiaj domeną większości gałęzi gospodarki. Również rolnictwo korzysta z jego osiągnięć. Na rynku pojawiają się preparaty oparte na nowych, coraz bardziej skutecznych substancjach aktywnych.Wachlarz dostępnych preparatów jest bezsprzecznie miernikiem postępu w dziedzinie ochrony upraw. Należy jednak zwrócić uwagę, że postęp w tej dziedzinie można osiągnąć także poprzez nowe zastosowanie znanych wcześniej substancji aktywnych, wykorzystywanych dotychczas w preparatach dedykowanych wysoce specjalistycznym i bardzo wymagającym uprawom (głównie sadowniczym i warzywniczym), a obecnie zastosowanych w środkach ochrony upraw rolnych. Warto zatem wspomnieć o substancjach aktywnych, które istnieją na naszym rynku od wielu lat, a jednak, jak się okazuje nadal pozostają niezawodne i świetnie sprawdzają się w nowych obszarach zastosowań.
Jedną z takich substancji jest tiofanat metylowy – organiczny związek chemiczny zarejestrowany jako substancja czynna w kilku fungicydach, m.in. w preparacie Topsin M 500 SC oraz Yamato 303 SE. Warto przypomnieć, że tiofanat metylowy ma działanie systemiczne zarówno zapobiegawcze, jaki i interwencyjne, w ochronie roślin rolniczych, sadowniczych, warzywnych i ozdobnych przed chorobami grzybowymi. W preparatach może być przeznaczony do opryskiwania roślin, zaprawiania nasion, cebul i do odkażania podłoża lub jako składnik maści ogrodniczych. Farba emulsyjna z dodatkiem 2% Topsinu, jest zalecana jako środek zastępujący maść ogrodniczą.
Tiofanat metylowy został wprowadzony do obrotu przez japońską firmę Nippon Soda. Pierwsze doniesienia naukowe na temat tej substancji aktywnej pochodzą od K. Ishii z materiałów 7 Międzynarodowego Kongresu Ochrony Roślin z 1970 r., który odbył się w Paryżu. Początkowo tiofanat był stosowany tylko w sadownictwie do zwalczania parcha na jabłoni i gruszy, brunatnej zgnilizny drzew pestkowych, gorzkiej zgnilizna jabłek oraz raka drzew owocowych. W następnej kolejności rozszerzono zakres jego stosowania o zwalczanie mącznika prawdziwego drzew ziarnkowych i pestkowych, warzyw, truskawek, winorośli i róż.
Kolejnym etapem rozwoju produktów opartych o tiofanat metylowy była ich rejestracja w uprawach roślin rolniczych, tj. buraku cukrowym, rzepaku oraz chmielu i tytoniu, do zwalczania szarej pleśni i zgnilizny twardzikowej. Tiofanat metylowy został pozytywnie oceniony przez Komisję Europejską i włączony do aneksu I Dyrektywy 91/414 WE z dniem 1 marca 2006 r.
Druga substancja, o której warto wspomnieć w kontekście rozwoju i szerokiego wachlarza możliwości wykorzystania związków chemicznych to tetrakonazol. Tetrakonazol to związek chemiczny z grupy triazoli/konazoli, „młodszy” od tiofanatu. Pierwsze doniesienia na jego temat pochodzą od C. Garavaglia i autorów z 1988 r. z materiałów konferencyjnych z Brighton Crop Protection Conference. Substancja aktywna została wprowadzona do obrotu przez firmę Isagro (dawniej Agrimont). Tetrakonazol wykazuje szerokie spektrum działania grzybobójczego o charakterze zarówno ochronnym, leczniczym jak i wyniszczającym. Pobierany jest poprzez korzenie, łodygi i liście i przemieszcza się szybko akropetalnie po całej roślinie. W początkowej fazie rejestracji był zalecany do zwalczania mączniaka i rdzy na warzywach, mączniaka i parcha na jabłoni, mączniaka na winogronach i ogórku, a także mączniaka, rdzy, septoriozy i rynchosporiozy występujących w uprawie zbóż. Tetrakonazol - substancja o działaniu systemicznym łatwo przenika przez warstwę woskową kutikuli, szybko się przemieszcza oraz wykazuje działanie lecznicze i interwencyjne, a nie ma fitotoksycznego wpływu na rośliny uprawne. Triazol ten został włączony do aneksu I Dyrektywy 91/414 WE z dniem 1 stycznia 2010 r. Produkty firmy Isagro zawierające w składzie tetrakonazol nadal są dostępne Polsce, np. środek Domark 100 EC służący do zwalczania chorób grzybowych w uprawie jabłoni, truskawki, roślin warzywniczych oraz ozdobnych, Eminent 125 SL zalecany w zbożach oraz w uprawie buraka cukrowego i pastewnego lub Eminent Star 316 w pszenicy ozimej i rzepaku ozimym.
Od 2009 roku na polskim rynku dostępny jest produkt, który stanowi połączenie wymienionych wyżej substancji czynnych. Preparat Yamato 303 SE – bo o nim mowa –zawiera w składzie dwie substancje aktywne z dwóch różnych grup chemicznych, o różnych i wzajemnie uzupełniających się mechanizmach działania: tiofanat metylu oraz tetrakonazol. Fungicyd posiada innowacyjną i zaawansowaną formulację SE, ułatwiającą szybkie wchłanianie i pobieranie środka. Taki układ przyczynia się do łatwiejszego przenikania przez warstwę woskową liści oraz ogranicza zmywanie substancji przez deszcz. Działanie systemiczne preparatu powoduje zabezpieczenie całej rośliny bez względu na miejsce jej naniesienia i szybkość wzrostu rośliny.
Nowy fungicyd bardzo dobrze radzi sobie z wczesnymi infekcjami rozwijającymi się od jesieni (zabieg w terminie T1) oraz z chorobami liści porażającymi łan (w terminie T2), takimi jak rdze, septorioza, mączniak, brunatna plamistość liści, a także doskonale nadaje się do zwalczania septoriozy i fuzariozy kłosa w terminie T3. Zalecana dawka Yamato w zbożach wynosi 1,5 l/ha/. Fungicyd bardzo skutecznie zwalcza czerń krzyżowych, zgniliznę twardzikową oraz szarą pleśń w uprawach rzepaku ozimego w dawce 1,75 l/ha. W razie wystąpienia tylko czerni krzyżowych zabieg można opóźnić do momentu wykształcenia pierwszych łuszczyn, przestrzegając jednak terminu karencji. W uprawie buraka cukrowego zastosowanie tego innowacyjnego preparatu pozwala na skuteczną ochronę uprawy przed chwościkiem. Zalecana dawka wynosi 1,25-1,5 l/ha. Wyższą dawkę należy zastosować przy dużym nasileniu choroby.
Podsumowując, można powiedzieć, iż Yamato 303 SE aczkolwiek oparty na znanych od lat substancjach aktywnych to nowy, a przede wszystkim nowoczesny preparat ochrony upraw rolnych. Charakteryzuje się szerokim zakresem stosowania, dobrą klasyfikacją ekotoksykologiczną, brakiem prewencji dla pszczół oraz zawartością dwóch substancji aktywnych wykazujących synergizm działania. To kompleksowe rozwiązanie, bez potrzeby tworzenia mieszanin, dające lepsze możliwości walki z chorobami grzybowymi zbóż, rzepaku ozimego oraz buraków cukrowych. Działanie środka wydaje się współgrać z nazwą Yamato i ma w sobie coś z japońskiego ducha bojowego oraz trochę z mitologii japońskiej symbolizującej nowo odkryty ląd.
Autorka: Dr Bożena Kozera-Sucharda
