Unijny sektor owoców i warzyw cechuje się niejednorodnością oraz zróżnicowaniem pod względem produktów, sposobów produkcji, rodzajów i wielkości gospodarstw oraz kanałów marketingowych. Szacuje się, że liczy on ok. 500 mln konsumentów i stanowi 17% całkowitej wartości produkcji rolnej we wszystkich krajach Wspólnoty.UE to bardzo znaczący importer oraz drugi co do wielkości producent owoców i warzyw na świecie, pomimo zmniejszenia wartości produkcji ogrodniczej we Wspólnocie w okresie 2003-2009 o 11%, a w przypadku samych owoców o blisko 14% (wg FAMMU/FAPA).
Owoce i warzywa są produktami wysoce nietrwałymi, a ich produkcja wymaga bardzo dużych nakładów pracy. Wahania warunków klimatycznych i przyrodniczych, a także choroby lub szkodniki regularnie powodują kryzysy w postaci gwałtownych wzrostów lub spadków podaży i popytu, które mają negatywy wpływ na przychody producentów. Równocześnie sektor jest poddawany naciskom ze strony wysoce skoncentrowanych łańcuchów sprzedaży detalicznej i dyskontowej, które odgrywają coraz większą rolę w ustalaniu cen rynkowych, a nadal niedostatecznie zorganizowani w grupy producenckie sadownicy i ogrodnicy narażeni są na zwiększoną konkurencję ze strony produktów z krajów pozaunijnych. Ponadto, pomimo że owoce i warzywa są produktami bardzo zdrowymi i smacznymi, obserwuje się stagnację, a nawet spadek ich spożycia w wielu krajach UE.
Odpowiedzią na wymienione problemy jest wdrożona od 2008 roku reforma sektora ukierunkowana na: wzmocnienie orientacji rynkowej sektora i jego konkurencyjność, ograniczenie wahań przychodów rolników, przyczynienie się do lepszej równowagi w sektorze, właściwe uwzględnienie różnorodności sektora, wzmocnienie zdolności producentów do zarządzania kryzysami, ograniczenie presji na środowisko naturalne, zachęcenie do większej konsumpcji owoców i warzyw, zapewnienie spójności z zasadami WTO oraz z polityką w dziedzinie rozwoju i dobrosąsiedztwa oraz na wzmocnienie przewidywalności, kontroli i zarządzania wydatkami unijnymi.
Trwają nadal prace nad określeniem kierunku, w jakim powinna iść unijna polityka rolna w sektorze owocowo-warzywnym. Przewiduje się, że w 2010 roku Komisja Europejska zaproponuje środki oraz kierunek ww. polityki w latach 2013-2020. Od organizacji producenckich oraz innych podmiotów i organizacji (m.in. Głównego Komitetu Spółdzielczości Rolniczej oraz Komitetu Rolniczych Organizacji Zawodowych – COPA-COGECA), zainteresowanych wzmocnieniem konkurencyjności unijnego rynku ogrodnictwa i warzywnictwa pojawiają się propozycje poprawy jego sytuacji. Według informacji FAMMU/FAPA do najczęstszych postulatów należą:
- dalsze utrzymanie wsparcia unijnego dla organizacji producenckich (m.in. poprzez wsparcie funduszy operacyjnych),
- podtrzymanie wsparcia rynku owoców i warzyw w ramach WPR po 2013 roku,
- zdywersyfikowanie rynku owoców i warzyw zwłaszcza w zakresie produktów eksportowanych,
- poszukiwanie nowych odbiorców i rynków zbytu,
- zharmonizowanie kontroli granicznej w ramach importu owoców i warzyw na rynki europejskie,
- nawiązywanie nowych kontaktów handlowych oraz poszukiwanie nowych partnerów w celu poprawienia wymiany handlowej,
- koncentracja produkcji i producentów w ramach unijnego rynku, opracowanie planów strategicznych dotyczących prognozowania struktury produkcyjnej, popytu i podaży owoców i warzyw,
- poprawienie konkurencyjności unijnego sektora zarówno w zakresie jakościowym jak i cenowym,
- wsparcie poprzez szereg kampanii promocyjnych i edukacyjnych, z uwzględnieniem oraz zaangażowaniem organizacji producenckich,
- wzrost konsumpcji owoców i warzyw na europejskim i unijnym rynku,
- utrzymanie i wzmocnienie europejskiego programu „Owoce w szkole”.
Marek Dyngus
Główny Specjalista w Dziale Planowania i Sprawozdawczości
Biuletyn Informacyjny ARR / Sierpień 2010
